Muslim Port Haber Merkezi | Sevde Köse
Al Jazeera Net, Etiyopya ile Somaliland (uluslararası olarak tanınmayan özerk bölge) arasında, Addis Ababa'nın Somaliland'ı bağımsız bir devlet olarak tanıması karşılığında Berbera limanı yakınında 20 kilometre uzunluğunda bir alanın kiralamasını ve Etiyopya Havayolları'nda %20 hisse verilmesi öngören bir anlaşmanın ayrıntılarına ilişkin bilgilerin sızdırıldığını bildirdi. Etiyopya'nın anlaşmayı imzalamasının arkasındaki tek motivasyon da bu değil.
Her ne kadar bir kısmı açıklanmış olan anlaşmanın şartları eğer uygulanırsa her iki taraf için de stratejik ve ekonomik kazanımlar sağlayacak olsa da, bilgili bir Afrikalı kaynak “Somaliland kıyılarında, özellikle de Somaliland ile Puntland arasındaki Nogal Vadisi kıyısındaki büyük petrol keşiflerinin, Etiyopya'nın anlaşmayı imzalaması için bir motivasyon teşkil ettiğini” açıkladı. Etiyopya petrol ihtiyacının tamamını ithal ediyor.
Kaynak, 1 Ocak'ta aniden açıklanan anlaşmanın uygulanmasına devam edilmesinin Somaliland'daki Sool Bölgesi'nin idari başkenti Las Anod şehri olan bu bölgede bölgesel bir savaşa dönüşebilecek silahlı çatışmalara yol açabileceğini açıkladı. Bu bölge Somaliland ve Puntland arasındaki petrol zengini Nogal Vadisi boyunca yer alıyor.
Aynı kaynak anlaşmanın ve uygulanmasının yansımalarının, Somali devletinin ve kurumlarının yeniden inşası sürecini yıllar öncesine geri dönmesine sebep olmasından ve silahlı örgüt El Şebab Hareketi'ne yeni bir hayat hakkı vermesinden duyduğu endişelerini dile getirdi.
Anlaşmanın uygulanma olasılığı hakkındaki soruya yanıt olarak, Güney Afrika'daki Stellenbosch Üniversitesi Askeri Bilimler Fakültesi'nde profesör olan Prof. Francois Frey konunun şu şekilde olduğuna inandığını ifade etti: "Büyük engellerle karşı karşıya; Etiyopya, Somali'de pek hoş karşılanmıyor, Somali merkezi hükümetinin aldığı diplomatik önlemlerden ve Şebab’ın Etiyopya varlığına karşı gösterdiği tepkiden bahsetmiyorum bile."
Profesör Fry, anlaşmanın doğası gereği Somali ve bölgedeki ana aktörlerin desteğine sahip olmadığını açıkladı ve "Yarı özerk bir bölgenin egemen devlet gibi davranmasının sonucunda ulusal egemenliğin ihlalinin ayrıntılarında şeytanın yattığına inanıyorum." dedi.
"Bizim değerlendirmemize göre Somali, Afrika Birliği'nden bu anlaşmanın yasa dışı olduğu ve Somali'nin egemenliğine aykırı olduğu yönünde bir karar almayı başarabilirse ve anlaşmanın her iki tarafı da kıta örgütünün kararını görmezden gelirse; çatışmaların yaşanma ihtimali hızla artacaktır."
Somaliland kıyılarındaki devasa petrol keşifleri ışığında petrol sıkıntısı çeken Etiyopya ile bölgesel aktörler arasında bir savaş çıkma ihtimaline ilişkin soruya yanıt olarak Frey, bunun “Somaliland'ın ‘bağımsızlık’ talep etmesine yardımcı olan Etiyopya işgaliyle ve ardından Somali'nin rezervlerin bulunduğu okyanustaki karasal ve ekonomik suları üzerindeki iddiasıyla bağlantılı olduğunu” vurguladı
Ancak Fry, "Eğer bu rezervler kara üzerinde olsaydı, işler daha kolay olurdu. Denizdeki rezervlere gelince, bu bölgesel yargı yetkisinin elde edilmesi ve ardından büyük petrol şirketlerinin bu rezervleri çıkarmaya ikna edilmesi de dahil başka kuralları olan bir oyundur. Uluslararası Adalet Divanı, Kenya ile Somali arasındaki karasuları ve ekonomik sularla ilgili anlaşmazlığı Somali lehine çözmüştü.”
Profesör Fry, Afrika Boynuzu ülkelerinin büyük dış güçlerin yardımına başvurmadıkça denizdeki petrol rezervleri üzerinde savaş açabileceğine kişisel olarak inanmadığını, bunun da Türkiye'nin henüz bilinmeyen ekonomik faydalar karşılığında Somali'nin karasularını ve ekonomik sularını korumaya - ve belki de savunmaya - yardım etmeyi kabul ederek oyunun bir parçası haline geldiğini gösterdiğini açıkladı.
Ancak Fry, Türkiye'nin Afrika Boynuzu bölgesinde bir deniz çatışmasına girme ihtimaline ilişkin şüphelerini bir kez daha dile getirdi.
Anlaşmanın 2006'da Etiyopya ordusu tarafından yenilgiye uğratılan Şebab hareketine bahane sağlayıp sağlayamayacağına ilişkin ise; özellikle hareketin barışı koruma güçlerine katılan Etiyopya güçlerini hâlâ işgalci güç olarak görmesi ve ayrıca Somali'de devlet kurma sürecinin yıllardır aksaması hakkında Fry, “ Şebab hareketi hâlâ Somali siyasetinde etkili bir oyuncu, anlaşmanın onu güçlendireceğini ve bunu uygulama girişimine verilecek yanıtın Somali Şebab hareketi ile federal hükümet arasında bir ittifaka yol açacağını” söyledi. Somaliland'daki herhangi bir Etiyopya varlığının, bu varlığa karşı olan Şebab ile Somali'yi bir araya getireceğini de vurguladı.
*Yazımız Al Jazeera kanalında yayınlanan makaleden çeviri yapılmıştır.
