1. Giriş
2011’de başlayan Suriye iç savaşı, ülkeyi uluslararası güçlerin rekabet sahasına dönüştürmüştü. İran’ın Suriye’deki askerî nüfuzunu artırması, Hizbullah’ın lojistik hatlarını genişletmesi ve Rusya’nın 2015 sonrası sahaya doğrudan müdahil olması, İsrail açısından ciddi güvenlik endişeleri meydana getirmişti. Bu nedenle Tel Aviv yönetimi, savaş sürecinde Suriye’ye yönelik yüzlerce hava saldırısı ve özel operasyonla sahayı sürekli baskı altında tuttu.
Ancak 2025’te Beşar Esad’ın devrilmesi ve yerine Ahmed Şara’nın gelmesi, İsrail’in bu stratejik dosyasının yeniden tanımlanmasını zorunlu kılmıştır.
2. İsrail’in Esad Öncesi Dönemdeki Temel Hedefleri
Esad rejiminin devam ettiği dönemde İsrail’in öncelikleri şunlardı:
- İran’ın askeri varlığını sınırlamak: Kudüs Gücü, milisler ve İran’a ait üslerin sürekli vurulması.
- Hizbullah’ın hassas mühimmat projesini engellemek: Lübnan’a yönelik füze/İHA sevkiyatının kesilmesi.
- Golan hattını güvence altına almak: İran destekli milislerin Dera ve Kuneytra çevresinde mevzilenmesinin önlenmesi.
- Operasyonel üstünlüğü korumak: Suriye hava savunmasının etkisizleştirilmesi, havaalanlarının devre dışı bırakılması.
Bu hedefler, Esad rejiminin zayıflığı sayesinde büyük ölçüde hayata geçirilebilmişti.
3. İsrail Açısından Yeni Dönemin Avantajları
3.1. İran Nüfuzunun Gerilemesi
-
Şara yönetiminin Körfez ve Batı’ya yaslanması, İran’ın Suriye’deki stratejik yatırımını baltaladı.
- Hizbullah’a giden ikmal hatları zayıfladı; bu, İsrail’in kuzey cephesinde ciddi bir rahatlama oluşturdu.
3.2. Hizbullah’ın Lojistik Krizi
-
Şam–Halep havaalanları üzerinden yürütülen mühimmat akışı durma noktasına geldi.
- Irak sınırındaki El-Bukemal hattı üzerindeki İran kontrolü gevşedi.
3.3. Diplomatik Alan
-
İsrail, Körfez ülkeleri ve Batı ile örtük bir çıkar ortaklığı yakaladı. “İran’sız Suriye” fikri, Tel Aviv’in yıllardır arzuladığı bir hedefti.
4. İsrail Açısından Riskler ve Belirsizlikler
4.1. Meşru ve Güçlü Bir Şam Yönetimi
-
Ahmed Şara’nın uluslararası meşruiyet kazanması, İsrail’in Suriye’ye yönelik hava saldırılarını “diplomatik maliyetli” hale getirebilir.
- İsrail’in “sınırsız operasyon serbestisi” daralabilir.
4.2. Yeni İttifak Dengeleri
-
Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan destekli bir Suriye, orta vadede bölgesel güç dengelerini değiştirebilir.
- Bu durum, İsrail için yeni bir meydan okuma doğurur.
4.3. Rusya Faktörü
-
Moskova, üslerini ve nüfuzunu koruyabilmek için yeni yönetimle işbirliğini sürdürebilir.
- Bu, İsrail’in hava sahasındaki manevra kabiliyetini sınırlayabilir.
5. İsrail’in Yeni Stratejik Hedefleri
-
İran’ın Suriye’ye geri dönüşünü engellemek.
-
Hizbullah’ın lojistik damarlarını tamamen kurutmak.
- Golan hattında kalıcı güvenliği sağlamak.
- Yeni rejimin “kontrollü güçlenmesini” sağlamak: İsrail, Suriye’nin toparlanmasını tamamen istemiyor; “İran’sız ama zayıf” bir Suriye, Tel Aviv’in çıkarlarına en uygun senaryodur.
- Batı–Körfez koordinasyonunu artırmak: İsrail, diplomatik planda bu bloğu destekleyerek kendi hedeflerini güvence altına alacaktır.
6. Bölgesel ve Küresel Yansımalar
-
Türkiye ve Körfez ülkeleri: Yeni yönetimi destekleyerek İran’ın nüfuzunu kırmaya çalışacaklar. Bu, İsrail ile örtük çıkar kesişmesi meydana getiriyor.
-
Rusya: Üslerini koruyarak yeni dengeye uyum sağlıyor. İsrail için hava sahasında “kırmızı çizgiler” belirleyebilir.
- ABD ve Avrupa: Ahmed Şara yönetimini destekleyerek İran karşıtı blokta tutmaya çalışacak. İsrail, bu desteğin doğrudan faydalanıcısı olacak.
7. Olası Senaryolar
-
İran’ın tamamen tasfiyesi: İsrail ve Körfez’in hedeflediği ideal senaryo.
-
Şam’ın güçlenmesi: Batı desteğiyle toparlanan bir Suriye, orta vadede İsrail için yeni bir tehdit olabilir.
- Kontrollü istikrarsızlık: İsrail için en avantajlı durum; İran dışarıda tutulurken Suriye’nin tam toparlanması engellenir.
8. Sonuç
Beşar Esad’ın devrilmesi, İsrail için stratejik bir dönüm noktasıdır.
- Kısa vadede: İran ve Hizbullah’ın zayıflaması, İsrail’in kuzey cephesinde rahatlama sağlamaktadır.
- Orta vadede: Ahmed Şara’nın uluslararası destek kazanması, İsrail’in operasyonel serbestisini kısıtlayabilir.
- Uzun vadede: İsrail’in hedefi, “İran’sız ama zayıf” bir Suriye’nin varlığını sürdürmektir. Tamamen toparlanan ve güçlenen bir Şam, İsrail için yeni bir stratejik meydan okuma olacaktır.